Công nghệ blockchain đang làm mưa làm gió trong thế giới công nghiệp hiện đại. Được giới thiệu qua Bitcoin vào năm 2008, blockchain đã trải qua một hành trình đầy biến động và phát triển. Trong bài viết này, chúng ta sẽ tìm hiểu về công nghệ blockchain, những ứng dụng quan trọng của nó và tại sao nó đang trở thành một xu hướng quan trọng gần đây.
Blockchain là gì?
Blockchain là một công nghệ được tạo ra với mục tiêu chính là lưu trữ dữ liệu một cách bền vững, và điểm đặc biệt của nó là khi thông tin được ghi vào blockchain (có thể được coi như ghi vào một cuốn sổ cái), thì dữ liệu này sẽ trở nên không thể thay đổi.
Blockchain là sự kết hợp của hai thành phần: “Block” và “Chain”. Để hiểu rõ hơn:
- “Block” ở đây tượng trưng cho một khối dữ liệu. Bạn có thể tưởng tượng nó như một hộp chứa thông tin, một kho lưu trữ dữ liệu.
- “Chain” đại diện cho việc kết nối các khối này với nhau, tạo thành một chuỗi dữ liệu mà không thể tách rời. Tạo ra chuỗi này (chain) chính là cách mà Blockchain ngăn chặn bất kỳ thay đổi nào đối với thông tin trong các khối (block) đã được ghi.
Blockchain giải quyết vấn đề gì?
Blockchain ban đầu được phát triển với mục tiêu chính là tạo ra một hệ thống lưu trữ dữ liệu minh bạch và bền vững theo thời gian. Để thấu hiểu tầm quan trọng của công nghệ này đối với cuộc sống con người, hãy cùng nhau xem xét cách mà hệ thống giao dịch đã trải qua sự thay đổi qua thời gian.
Thoả thuận và giấy tờ
Trong thời kỳ trước khi công nghệ phát triển mạnh mẽ, giao dịch giữa hai bên, người A và người B, thường được thiết lập dựa trên một thoả thuận giấy tờ. Tài liệu này sau đó sẽ được một bên thứ ba kiểm tra và giữ làm bằng chứng.
=> Tính hạn chế lớn xuất phát từ các vấn đề sau:
- Khả năng hoàn toàn có thể thay thế bằng tư cách là người khác, đặc biệt khi người này cố gắng giả mạo.
- Tài liệu có thể bị hỏng hoặc tổn thất theo thời gian, khiến cho sự xác nhận trở nên khó khăn.
- Không ai có thể đảm bảo hoàn toàn về độ tin cậy của bên thứ ba trong quá trình xác minh.
Vì vậy, tại giai đoạn này, việc thực hiện giao dịch giữa người A và B tồn tại rất nhiều rủi ro và đòi hỏi sự phụ thuộc hoàn toàn vào bên thứ ba.
Hệ thống ngân hàng làm trung gian
Theo thời gian, công nghệ đã đóng một vai trò quan trọng trong việc thúc đẩy sự phát triển của xã hội.
Cụ thể, công nghệ máy tính đã được áp dụng rộng rãi trong hệ thống tài chính ngân hàng. Thay vì việc ghi chép giao dịch bằng giấy, thông tin hiện nay được truyền và lưu trữ trên các máy chủ của các ngân hàng.
Ở giai đoạn này, công nghệ đã đảm bảo tính an toàn hơn cho việc lưu trữ thông tin, với sự cam kết của ngân hàng và chính phủ trong việc bảo vệ dữ liệu.
Tuy nhiên, vấn đề lớn vẫn tồn tại trong các hệ thống ngân hàng này, đó chính là tất cả dữ liệu đều được lưu trữ trên một máy chủ duy nhất. Điều này tạo ra một điểm yếu mà các hacker có thể tận dụng để xâm nhập và sửa đổi dữ liệu.
⇒ Vấn đề quan trọng nhất hiện vẫn chưa được giải quyết.
Blockchain ra đời – Bài toán khó được giải quyết
Thông tin được coi là yếu tố then chốt trong việc giải quyết các vấn đề xảy ra. Điều quan trọng là:
- Làm thế nào để lưu trữ thông tin một cách bền vững nhất?
- Làm thế nào để đảm bảo an toàn cho thông tin, tránh bị tác động từ bên ngoài?
Thông qua quá trình thay đổi hệ thống giao dịch, công nghệ đã cố gắng cải thiện điều này. Tuy nhiên, hệ thống giao dịch của ngân hàng vẫn chưa hoàn thiện hoàn toàn. Điều này đặt ra nhu cầu cho sự phát triển tiếp theo – công nghệ Blockchain.
Như đã giải thích trong phần định nghĩa, Blockchain là một cơ sở dữ liệu phân tán trên nhiều máy tính. Dữ liệu được chia thành các khối và liên kết với nhau, tồn tại mãi mãi và không thể bị sửa đổi.
(Vì lý do tại sao dữ liệu không thể bị sửa đổi, chúng ta sẽ thảo luận chi tiết ở phần tiếp theo.)
Với những đặc điểm độc đáo này, công nghệ Blockchain có khả năng giải quyết hầu hết các vấn đề phức tạp trong hệ thống thanh toán, bao gồm:
- Dữ liệu được phân tán trên nhiều máy tính, tạo ra tính bền vững và khó bị xâm nhập.
- Thông tin giao dịch trở nên công khai và minh bạch.
- Loại bỏ sự phụ thuộc vào người thứ ba trong giao dịch.
Với tất cả những ưu điểm này, Blockchain đang được kỳ vọng sẽ đóng một vai trò quan trọng trong tương lai.
Các đặc điểm nổi bật của Blockchain
Sau khi đã đọc qua phần “Blockchain giải quyết vấn đề gì?”, chắc hẳn bạn đã hiểu được những đặc điểm quan trọng mà công nghệ Blockchain có thể mang lại, phải không?
Trong phần này, chúng ta sẽ cùng khám phá sâu hơn về những đặc điểm nổi bật của Blockchain!
Minh bạch trong giao dịch
Đây có thể coi là một trong những điểm mạnh nổi bật nhất của Blockchain, và lý do là rất rõ ràng.
Tại sao chúng ta lại nói vậy?
Vì gian lận và thao túng luôn tồn tại trong cuộc sống hàng ngày của chúng ta, và chúng có thể gây ra tác động lớn đối với tất cả những ai liên quan.
Hãy tưởng tượng xem, nếu tài sản của bạn được gửi đi nơi khác mà bạn không thể theo dõi và kiểm tra các giao dịch một cách công khai và minh bạch. Hoặc, thậm chí, nếu một công ty quyết định gian lận trong báo cáo tài chính để che giấu tình trạng tài chính yếu kém, tạo ra sự gia tăng giả mạo để tăng giá cổ phiếu trên thị trường.
Để ví dụ, hãy nhớ về sự kiện WorldCom, một công ty viễn thông nổi tiếng của Mỹ trong thế kỷ 21. Họ đã thực hiện các hành vi gian lận trong báo cáo tài chính để che đậy tình trạng tài chính kém cỏi, tạo ra sự gia tăng giả mạo để nâng giá cổ phiếu trên thị trường.
Ngày nay, các đơn vị kiểm toán độc lập tiếp tục thực hiện việc kiểm tra và xác minh tính chính xác của báo cáo tài chính của các công ty. Tuy nhiên, câu hỏi đặt ra là: Liệu họ có thể đảm bảo tính minh bạch và uy tín tuyệt đối với 100%?
Trong khi các giao dịch và con số vẫn chưa được công khai và minh bạch hoàn toàn, thì Blockchain lại mang đến một giải pháp tuyệt vời. Tất cả thông tin và dữ liệu sẽ được ghi lại trên các khối của Blockchain, không thể bị sửa đổi.
Tính phi tập trung
Khác biệt với các hệ thống lưu trữ khác, dữ liệu không chỉ đơn giản được lưu trữ trên một máy tính mà thay vào đó, nó được phân tán trên nhiều máy tính khác nhau.
Do đó, khi một máy tính trong mạng xác thực gặp sự cố hoặc bị hỏng, dữ liệu vẫn tiếp tục tồn tại trên Blockchain mà không bị phụ thuộc vào một máy tính cụ thể nào. Điều này đồng nghĩa với việc dữ liệu trên Blockchain không bị tập trung quyền lực vào bất kỳ thực thể hay cá nhân cụ thể nào.
Không thể thay đổi
Với Blockchain, sau khi dữ liệu đã được nhập vào các khối trong mạng, nó sẽ trở nên bất biến nhờ sự kết hợp của thuật toán đồng thuận và sự liên kết chặt chẽ giữa các khối trong Blockchain.
Thuật toán đồng thuận đại diện cho việc thống nhất của phần lớn các node (máy tính) trong mạng để xác minh tính hợp lệ của các giao dịch và cho phép việc ghi chép thông tin vào các khối trong Blockchain. Quá trình này được thiết kế để đảm bảo tính tin cậy.
Nếu có trường hợp một khối trong Blockchain được đề xuất thay đổi, quá trình ngăn chặn sự thay đổi này sẽ diễn ra như sau:
- Khi một khối có đề xuất thay đổi dữ liệu, điều này sẽ dẫn đến sự thay đổi của mã Hash đại diện cho khối đó.
- Khối liền sau sẽ kiểm tra mã Hash trước đó của nó và so sánh với mã Hash của khối liền trước.
- Nếu hai mã Hash này không khớp, dữ liệu sẽ không được chấp nhận và sẽ được khôi phục lại như ban đầu theo mã Hash của khối trước đó.
Có nên đầu tư cho công nghệ Blockchain?
Hiện nay, Blockchain đã trở thành một khái niệm rất phổ biến không chỉ tại Việt Nam mà còn trên toàn thế giới.
Song song với sự phát triển, công nghệ Blockchain đang ngày càng hoàn thiện hơn. Các phiên bản khác nhau của Blockchain được ra mắt với mục tiêu tối ưu hóa các tính năng quan trọng như tốc độ giao dịch, phí giao dịch và mức độ bảo mật.
Thị trường tiền điện tử (Cryptocurrency) có tính biến động cao và luôn đi kèm với rủi ro đối với tiềm năng lợi nhuận. Bên cạnh đó, một số cá nhân và nhóm đã lợi dụng sự phổ biến của công nghệ Blockchain để tạo ra các dự án không có tiềm năng phát triển và có thể coi là lừa đảo.
Có thể hiểu Blockchain như là một nền kinh tế riêng biệt, và các ứng dụng phi tập trung (Dapps) xây dựng trên nền Blockchain tương tự các doanh nghiệp trong nền kinh tế truyền thống.
Một điểm quan trọng cần lưu ý là các đặc điểm của mỗi nền Blockchain ảnh hưởng sâu sắc đến sự phát triển của hệ sinh thái của nó. Ví dụ, trong nền kinh tế truyền thống, mỗi quốc gia phải đối diện với Bộ ba bất khả thi, nghĩa là không thể áp dụng cùng lúc ba chính sách: tỷ giá hối đoái, dòng vốn tự do và chính sách tiền tệ độc lập. Tương tự, Blockchain cũng có Bộ ba bất khả thi của riêng nó:
- Tốc độ giao dịch.
- Độ an toàn.
- Mức độ phi tập trung.
Ví dụ, một Blockchain có thể tập trung vào tốc độ giao dịch và mức độ phi tập trung, nhưng có thể không đạt được mức độ an toàn tốt nhất. Điều này có liên quan đến việc tạo khối nhanh, và điều này cũng có thể tạo ra nguy cơ cho việc tấn công và sửa đổi dữ liệu qua mã Hash, như đã được phân tích ở trên.
Vì vậy, một Blockchain được xem là tiềm năng khi các tính chất của nó phải phù hợp với mục tiêu phát triển của hệ sinh thái mà nó muốn xây dựng.
Ngoài ra, để tìm cơ hội đầu tư vào Blockchain hoặc các ứng dụng phi tập trung (Dapps) trong hệ sinh thái Blockchain, chúng ta cần quan tâm đến các vấn đề khác như:
- Hiện tại, hệ sinh thái Blockchain đang ở trạng thái nào?
- Tốc độ phát triển và triển khai của các Dapps trong hệ sinh thái đó là như thế nào?
- Có khả năng tương tác với các Blockchain khác không?
- Số lượng người dùng hiện tại của nó là bao nhiêu?
Kết luận
Công nghệ blockchain không chỉ là một xu hướng gần đây mà còn là một cuộc cách mạng trong cách chúng ta quản lý dữ liệu và thực hiện giao dịch. Với tính toàn vẹn, bảo mật và tính minh bạch, nó đang thay đổi cách chúng ta làm việc và quản lý kinh doanh. Việc hiểu và tận dụng công nghệ blockchain sẽ là lợi thế lớn trong thế giới công nghiệp ngày nay và trong tương lai.
